Knieprothese: what's the difference

• Omtrent type knieprothese: wat is nu belangrijk?
  

Gezien we meer en meer ook knieprothesen plaatsen bij jongere actieve mensen zijn bepaalde aspecten heel belangrijk geworden:

In de eerste plaats moet een knieprothese toelaten dat de patiënt nog een zeer goede functie heeft na zijn ingreep, waarbij hij de meeste activiteiten nog onbeperkt kan uitvoeren.

Daarom moet  de knie voldoende kunnen plooien  en moet de knie voldoende stabiliteit bieden zodat men nadien activiteiten zoals afdalen van trappen, beperkt lopen en sporten nog steeds kan uitoefenen.

In de tweede plaats moet de prothese voldoende lang kunnen meegaan zonder slijtage zodat een heringreep in de meeste gevallen kan vermeden worden. Dit houdt in dat de prothese een lange overlevingsduur dient te hebben.

Alhoewel de meest knieprothesen op eerste zicht heel wat gemeen hebben is er toch een groot verschil tussen bepaalde prothesen.

Het type dat dokter Lagast plaatst sinds meer dan 16 jaar is het zogenaamde “medial pivoting “ type.

Hierbij kan vermeld worden dat de eerste prothese  van dit type in Europa geplaatst werd door dokter Lagast zelf in 1998.

Ondertussen heeft hij reeds meer dan 2500 knieprothesen van dit type geplaatst, waardoor hij op wereldvlak een van de meest ervaren chirurgen is voor het plaatsen van deze prothese. Niet verwonderlijk dat dan ook zoveel andere orthopedische chirurgen met veel interesse komen luisteren en kijken naar zijn operaties.

Uit vele recente studies blijkt ook dat dit type knieprothese op een uitstekende wijze de functie en kinematica van de normale knie benadert.

Met als gevolg dat de patiënten na de ingreep nog optimaal kunnen functioneren en dat ook de knieprothese heel wat langer zal meegaan. We durven nu reeds spreken van een verwachte gemiddelde levensduur van deze prothesen tussen de 20 à 25 jaar.

Daarbij dient ook vermeld dat een heringreep steeds mogelijk is indien dit toch  noodzakelijk zou blijken na verloop van tijd.

• Omtrent  totale  knieprothese en dokter Lagast
  

Dokter  Lagast is een gerenommeerd chirurg in verband met plaatsen van een Totale knieprothese.

Sinds vele jaren geeft hij lezingen en voert hij educatieve operaties  omtrent plaatsing van Totale knieprotheses in het ziekenhuis zelf  maar ook in buitenland.

Zo was hij reeds in heel wat landen in de hele wereld om zijn kennis en ervaring door te geven aan andere collega’s: Amerika, Brazilië, Argentinië; China, India, Rusland alsook heel wat Europese landen zoals Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië, Engeland, Bulgarije…( zie ook onder rubriek nieuws)

Daarbij komen er jaarlijks tientallen dokters van over de ganse wereld afgezakt naar Gent om de operaties bij te wonen en  aan wie dokter Lagast zijn kennis en ervaring mee geeft.(zie ook onder rubriek nieuws)

• Omtrent de operatie zelf
  

Ook de operatie zelf is de laatste jaren nog verder verfijnd waardoor het gemiddelde verblijf nog maar enkele dagen meer is.

De wijze van opereren en de toegangsweg maken dat er maar minimaal structuren dienen doorgesneden en terug gehecht worden. Ook de pijnbehandeling is uitermate verbeterd door ook lokaal rondom de knie pijnstilling toe te passen. Wat inhoudt dat de meeste patiënten nog weinig pijn ervaren en reeds de dag na de ingreep kunnen mobiliseren en volledig belasten op de geopereerde knie.( zie ook patiënten info)

Indien gewenst kan je de volledige operatie stap per stap volgen in de operatietechniek van dokter Lagast zelf (PPT presentatie)

Ook kan je de video opname van de operatie bekijken via deze link: TKP operatie video

Praktische vragen die de patiënt stelt

1. Hoe ontstaan mijn knieklachten eigenlijk?

Het kniegewricht bestaat uit drie botdelen die precies op elkaar passen: het bovenbeen (dijbeen) het onderbeen (scheenbeen) en de knieschijf. De uiteinden daarvan zijn bedekt met een laag kraakbeen, zodat ze soepel en pijnloos over elkaar kunnen bewegen. Hieromheen zit het kniekapsel (een stevig omhulsel), ligamenten( gewrichtsbanden en spieren die alles mooi samen houden en zo het gewricht laten functioneren. Als we ouder worden kan het kraakbeen langzaam gaan slijten ( dunner worden) en soms zelfs helemaal wegslijten. Dan worden de botuiteinden ruw en gaan langs elkaar schuren, waardoor de knie minder goed kan bewegen, dikker en pijnlijk wordt. Dit slijtageproces noemen we artrose en is nogal persoonlijk en ook vaak familiaal erfelijk bepaald. Hoe meer het kraakbeen slijt, hoe erger de klachten meestal worden: meer pijn, ontstekingen en functiebeperking.Ook zijn de klachten vaak wisselend , in die zin dat bepaalde mensen voornamelijk last hebben van de belastin en druk omdat de gewrichtsdelen over elkander schuren, terwijl anderen voornamelijk last hebben van de ontstekingen die meestal optreden na de belasting als reactive op de abnormale wrijving tussen de versleten botstructuren.

Knieslijtage kan ook ontstaan door een afwijkende stand van de benen, forse O-benen of X-benen, of omdat er door een ongeval beschadiging is ontstaan in de knie. Ook door bepaalde ziektes, zoals bijvoorbeeld Reuma, kan er knieslijtage ontstaan.

Van alle mensen die een nieuwe knie krijgen is > 60 %  vrouw, hoe dit komt weten we niet. Daarnaast  neemt het aantal jaarlijks nog toe mede door de vergrijzing en door het hoger activiteitsniveau op hogere leeftijd en last but not least mede door het grote succe van de hedendaagse knieprothesen

2. Wat zijn de oorzaken van artrose? Heb ik zelf invloed op de mate waarin mijn knieën slijten?

Jazeker. Alhoewel het vaststaat dat de hoofdfactor in het artrose proces erfelijkheid is zijn er toch heel wat factoren die mede een rol spelen.Hoe zwaarder de knie wordt belast, hoe sneller het kraakbeen wordt aangetast. Ernstig overgewicht zet de knie extra onder druk en blijkbaar is het  kniegewricht het meest gevoelig van al aan obesitas.

Ook sommige intensieve sporten (zoals hardlopen of voetballen) of zware beroepen vragen veel van een kniegewricht en geven versnelde artrose. Dat betekent overigens niet dat alle bewegingen slecht zijn voor een knie. Integendeel, met mate bewegen helpt juist om het gewricht soepel te houden. Het 'masseert' het kraakbeen en bevordert de opname van de broodnodige bouwstoffen. Zelfs met een versleten en pijnlijke knie is het goed om in beweging te blijven zonder al teveel te belasten.

In dit opzicht is fietsen en zwemmen ideal voor iemand die reeds knie artrose vertoont.

3. Bestaan er nog andere mogelijkheden dan het laten plaatsen van een kunstknie?

Als uw knie echt helemaal versleten is er meestal geen andere mogelijkheid dan het plaatsen van een prothese.Toch moet ook de localisatie en de uitgebreidheid in rekening gebracht worden alvorens te beslissen tot een totale knieprothes.Er moet rekening gehouden worden dat in sommige specifieke indicaties kan gekozen worden voor een beperkte prothese, namelijk een unicompartimentele (halve) knieprothese of een patellofemorale ( knieschijf vervangende) prothese.

Is de slijtage in uw knie nog in een beginstadium, dan kan  de behandeling bestaan uit enerzijds  pijnbestrijding met paracetamol of ontstekingsremmers naast ook kine en gerichte oefentherapie. Soms kan het helpen om het gewricht met een kijkoperatie schoon te maken of om de stand van O- of X-benen operatief te corrigeren, zodat het gewricht beter over de knie wordt verdeeld. Ontlasting van een deel van het gewricht door middel van een brace kan soms een extra hulpmiddel zijn.

In het geval van een matige knieslijtage kunnen we voor een injectie in het kniegewricht met hyaluronzuur kiezen. Deze vloeistof werkt als een soort smeermiddel in de knie en kan daardoor tot maanden  tot een jaar pijnverlichting geven. (Zie ook Hyaluronzuur infiltraties)(link)

Bij een kleine, lokale beschadiging in het kraakbeen, bijvoorbeeld na een ongeval, kan het kraakbeen soms worden hersteld door microfractuur (boring van letsel) ofwel  door kraakbeentransplantatie.(ACI). Bij diffuse of meer uitgebreide slijtage in het gehele kniegewricht is dit helemaal geen optie.

4. Wanneer beslis ik om een knieprothese te laten plaatsen?

In de eerste plaats moet er wel duidelijk bewezen artrose van het kniegewricht aanwezig zijn ( RX –NMR-voorafgaande heelkunde) alvorens de dokter een eventuele knieprothese zal voorstellen.

Dan wordt het tijdstip in hoofdzaak bepaald door de patient zelf.

Een eerste indicatie is wanneer er teveel pijn is bij  ofwel belasten (gaan en staan) ofwel bij rust met dan voornamelijk nachtelijke pijn, die nog moeilijk te verhelpen is met de klassiek medicatie.

Ten tweede wanneer de knielast teveel je leven gaat beperken kan dit evenzeer een indicatie zijn om zich te laten opereren. Dit activiteitsniveau is zeer individueel bepaald, maar algemeen stellen we vast dat iedereen veel meer actief wil blijven, ook vaak op nog gevorderde leeftijd.

5. Bestaat er een minimale of maximale leeftijdsgrens voor een knieprothese?

De gemiddelde leeftijd waarop een knieprothese wordt geplaatst, is rond de 70, maar daalt ieder jaar. In feite is er geen echte minimum leeftijd voor een prothese. Indien een patiënt aan de criteria voldoet voor implantatie maakt diens leeftijd niet echt iets  uit. Bij jonge patiënten wordt wel het maximum gedaan om het tijdstip van implanteren van een prothese zo lang mogelijk uit te stellen. Dit heeft te maken met het feit dat een jonger iemand meestal veel actiever is en een langere levensverwachting heeft en de prothese dus èn een langere tijd èn intensiever moet functioneren. Als een patiënt voor zijn 50ste een kunstknie krijgt, is de kans reëel dat die later nog een keer moet worden vervangen.

Wat de maximum leeftijd betreft kunnen we stellen dat die niet echt bestaat en in hoofdzaak bepaald wordt door de algemene conditie van de patient en zijn verwachtingen.

6. Is er concrete informatie over de voorbereiding op de operatie, de opname en de revalidatie?

In de folder een nieuwe knie vindt u uitgebreide en gedetailleerde informatie over deze onderwerpen.

7. Is de operatie pijnlijk?

De implantatie van een knieprothese heeft bij velen nog de naam van een pijnlijke ingreep  te zijn.Echter zijn er de laatste jaren zoveel aanpassingen gebeurd die maken dat de ingreep omzeggens pijnloos verloopt.Hiervoor werd tot voor kort een epidurale pijn cathteter geplaatst in de eerst postoperatieve fase.Nu maken we daar geen gebruik meer van maar passen een locale verdoving toe rondom de knie die ervoor zorgt dat je na de iingreepin de onmiddellijke postoperatieve fase nog weinig pijn zult ervaren. Deze techniek wordt ook wel LIA genoemd(locale infiltratie analgesie). Na de ingreep krijg je ook nog de nodige pijnmedicatie en ook nog eventueel ontstekkingsremmers  indien hiertoe geen contra indicatie aanwezig is.

De knie kan zal meestal warm en gezwollen zijn in de postoperatieve fase. Dit kan soms relatiefb-lang duren en is nogal individueel gebonden.Belangrijk is da nook om regelmartig ijs te gebruiken thv de knie.

8. Hoelang moet ik in het ziekenhuis blijven?

Gemiddeld twee tot drie dagen. Voorwaarde is dat je voldoende kan plooien(90° of meer), dat je zich autonoom kan behelpen en voldoende kan stappen al dan niet nog met kruk(ken).daarnaast mag er ook geen wondprobleem zijn.

9. Hoe verloopt mijn herstel ( revalidatie ) na de nieuwe knie operatie?

De revalidatie begint op de dag van de operatie. De fysiotherapeut leert u hoe u een bed of een stoel moet in en uit komen en welke houding u bij het zitten en liggen moet aannemen. Je dient zo snel mogelijk de knie terug te plooien en daartoe wordt e rook gebruik gemaakt van een CPM (continue passieve mobilisatie) toestel dat in het bed wordt geplaatst.Ook zal je een hulptoestel (onderbeen laars als een rolschaats ) krijgen via de bandagist om je ook actief te laten oefenen om de knie te plooien en te strekken.Bij het stappen zal je in het begin best krukken gebruiken doch mag je die zo snel mogelijk achterwege laten wanneer je voldoende steun kunt nemen.Vanaf het eerste moment wordt er benadrukt om volledig op het geopereerde been te steunen. Patiënten zijn vaak bang dat ze daarmee de prothese kunnen beschadigen, maar daar hoeft u niet bang voor te zijn. Hoe sneller u weer op de been bent, hoe vlotter het herstel verloopt. Daarom is het van belang dat u nadat u uit het ziekenhuis komt snel met uw eigen kinesitherapet gaat oefenen. Het is daarom handig om al voor de operatie een fysiotherapeut bij u in de buurt te zoeken en alvast afspraken te maken voor de periode na ontslag uit het ziekenhuis.

10. Hoelang duurt het herstel?

Het herstel duurt wel relatief lang doch betekent dit niet dat je lang afhangkelijk  bent van anderen.Wanneer je thuis bent hoef je wel nog verder te oefenen.Dit bestaat enerzijds uit de oefeningen samen met de kinesist , doch is dit zeker niet voldoende en moet je zelf ook nog regelmatig oefenen met je rolschaats laars en ook is fietsen (hometrainer) zeer belangrijk. Bij het fietsen is het belangrijk dat je best meerdere malen per dag fietst gedurende korte periodes dan éénmaal te lang.Best is het van ook regelmatig ijs te leggen thv de knie voornamelijk na de kine en het fietsen, dit om de zwelling en ook de pijn te voorkomen.

11. Wanneer mag ik weer zelf autorijden?

Deze vraag is lastig te beantwoorden. In principe is uw rijbewijs alleen geldig als u normaal functioneert! In de periode dat u de geopereerde knie nog niet makkelijk kunt bewegen, en er nog geen goede controle over heeft, mag u dus niet zelf autorijden!

Dit wel zeggen dat je individueel moeten evalueren wanneer je terug voldoende je knie kan gebruiken om de wagen te besturen.

12. Kan ik met een knieprothese knielen of hurken en weer alles doen wat ik vroeger ook kon?

Meestal zal knielen wel lukken, toch moet men soms in het begin gebruik maken van een kussentje of een tapijtje om op de geopreerde knie te kunnen knielen. Op zich kan het zeker geen kwaad om nog te knielen en mag je dit zeker nog doen om bepaalde werken uit te voeren( tuinieren..).  De mate waarin de nieuwe knie na de operatie kan buigen hangt met name af van de mate waarin de knie voor de operatie kon buigen!! De meeste mensen "voelen" ( en dan bedoelt men geen pijn ) dat ze een ander gewricht hebben. Ongeveer de helftt van de mensen met een nieuwe knie vertelt dat de nieuwe knie aanvoelt alsof het een eigen natuurlijke knie is.

13. Mag ik met de prothese sporten?

Ook hierover zijn de meningen zeer verdeeld. Sportieve activiteiten met een behoorlijke impact op de prothese kunnen beter worden vermeden. Het kan de overlevingsduur van de prothese in negatieve zin beïnvloeden. Dit geldt bij voorbeeld voor voetbal, handbal, vechtsporten en hardlopen. Onder andere schaatsen, skiën, fietsen, zwemmen, golf, recreatief tennis en fitness zijn doorgaans niet schadelijk voor de prothese. Het dragen van een sportbrace kan meer zekerheid geven en vermindert het risico op letsel van de kniebanden. Overleg de wens tot sportbeoefening altijd met de behandelende specialist.

14. Wat zijn de gevolgen van een infectie van de prothese?

Als de infectie binnen 6 weken na operatie optreedt en direct wordt behandeld met uitgebreid spoelen van de knie en het geven van antibiotica bestaat er een redelijke kans dat de prothese kan worden behouden. Ontstaat de infectie na een langere termijn, dan moet de prothese meestal uiteindelijk worden verwijderd om later na volledige genezing van de infectie weer een nieuwe prothese te implanteren of de knie vast te zetten (artrodese).

Een geïnfecteerde prothese vereist vaak meerdere operatieve interventies en meestal 6-12 weken om het bot vrij van bacteriën te krijgen.

15. Mijn knie maakt klikkende geluiden. Waardoor komt dit en kan het kwaad?

Een knieprothese bestaat uit twee metalen oppervlakken met daartussen een polyethyleen tussenlaag. Deze oppervlakken veroorzaken de klikkende sensaties. De geluiden komen vooral in de beginfase voor als de spierkracht en spiercoördinatie nog op niveau moet worden gebracht. Hoewel de patiënt de geluiden als eng ervaart, veroorzaken zij geen schade aan de prothese. Ook langere tijd na de operatie kan de orthopaed bij voldoende ontspanning van spieren deze geluiden opwekken.

16. Kan men ook alleen een deel van het kniegewricht vervangen?

Ja, dat kan in sommige gevallen. Ongeveer een op de tien mensen met knieslijtage heeft ten gevolge van een forse O-been stand alleen de binnenkant van de knie versleten. Of in het geval van een forse X-been stand alleen de buitenkant, dit komt echter veel minder vaak voor. Dan is het soms mogelijk om alleen de versleten binnenkant ( of buitenkant ) van de knie te vervangen door een zogenaamde "halve knieprothese". In dat geval moeten wel de kruisbanden van de knie nog goed zijn!

Zo bestaat er ook de mogelijkheid om alleen het deel van de knie waar de knieschijf over heen beweegt te vervangen in het geval dat alleen op die plek in uw knie slijtage aanwezig is.

17. Hoe lang gaat een knieprothese mee?

De overlevingsduur van een prothese is bij verstandig gebruik meestal meer dan 15 jaar en wellicht nog langer met de laatste (3e) generatie prothesen. Je zou kunnen zeggen dat ruim 90% van de patiënten na 10 jaar en ongeveer 85% na 15 jaar nog goed functioneert met de knieprothese. Lichaamsgewicht en activiteitenniveau hebben op de overleving van de prothese een groot effect.

18. Kan de prothese worden vervangen? En hoe vaak kan dit?

De losgeraakte knieprothese kan worden vervangen. Het functionele resultaat is bij een revisieoperatie soms minder goed ten aanzien van kniefunctie en kniebelastbaarheid. Theoretisch kan een knieprothese meerdere keren worden gereviseerd. De eerste verschijnselen van een loslating worden meestal op een gewone röntgenfoto herkend.

19. Moet ik antibiotica gebruiken bij een behandeling van de tandarts?

Hierover zijn de meningen verdeeld. Indien er ingrijpende behandelingen plaatsvinden (bij voorbeeld drainage van een abces) verdient het aanbeveling wel antibiotica te gebruiken voor, tijdens en na de behandeling.

Voor uitgebreide informatie hierover zie het onderwerp antibiotica en prothese.

20. Kan na een osteotomie nog een prothese worden geïmplanteerd?

Ja. De osteotomie zorgt voor een betere stand van het been en heeft geen negatieve gevolgen voor de prothese. Er kan echter alleen een totale knieprothese worden geplaatst en geen halve knieprothese. Een osteotomie kan echter de noodzaak om een prothese te implanteren soms jaren uitstellen.

21. Kan na een halve knieprothese nog een totale knieprothese worden geïmplanteerd?

Ja. Het is echter meestal wel noodzakelijk om een zogenaamde revisie-knieprothese te gebruiken, waarbij theoretisch de kans op complicaties en de kans op een kortere levensduur van de prothese iets groter is. Wanneer de halve knieprothese verwijderd wordt, beschadigt het onderliggende bot en moeten er vaak extra onderdelen aan de nieuwe knie worden toegevoegd om weer een goede fundering voor de nieuwe knie te maken. Deze onderdelen kunnen bestaan uit metalen blokjes om het bot op te vullen en een steel die aan de nieuwe knie vast komt te zitten ter ondersteuning van de nieuwe knie, te vergelijken met een heipaal bij de bouw van een huis.

22. Zijn er problemen te verwachten bij de veiligheidscontroles op luchthavens?

Met de hedendaagse controles zal de prothese het beveiligingssysteem alarmeren. Meestal volstaat uitleg over de knieprothese. Best echter vertoon je een bewijs omtrent je knieprothese. Zo een attest kan je steeds vragen op het secretariaat.